24/12/14
"andare a su barberi" NO "andare dae su barberi"
In sardu est mègius a nàrrere/iscrìere "andare a su barberi".
23/12/14
“interfache” NO “interfàtzia”
In sa locutzione “a fache [fachi, faci, etc.] a...” o “a fache de...” tenimus su derivadu de su sust. lat. FACIES, cun su valore de: a probe..., a curtzu....
Àteros derivados dae custu faeddu lat. sunt in sardu fachile [facili, etc.], caratza chi si ponet a su molente; infachilare o afachilare [infacilai, etc.], pònnere sa caratza a su molente o, pro estens., si cugugiuare.De seguru dae sa matessi paràula derivat “infache”, chi inditat sa parte de intro de unu capote, de una giubba, de una cosa in generale (in ital. “interno”). Una cosa diferente dae “aforrru, inforru” (dae su cast. “aforro”, dae “aforrar”) chi currispondet a ital. “fodero, fodera”.
In sardu modernu, imbetzes, pro inditare sa parte anteriore de sa conca umana, at bintu “cara”, chi est su sust. cast. "cara".
Totu custu lu semus narende ca amus lèghidu in web su tèrmine “interfàtzia”, comente currispondente de s'ital. “interfaccia”, chi est su calcu de s'ingl. “interface”, cump. de “inter-” ‘inter-’ e “face” ‘cara’.
Tenende contu chi in sardu amus giai formadu “infache” (dae “fache”), nos paret mègius in sardu “interfache” e NO “interfàtzia” (chi est petzi s'addatamentu de s'ital. “interfaccia”), pro inditare, in eletrònica, unu dispositivu de collegamentu intre duas entidades de unu sistema.../ in informàtica, un'elementu de collegamentu intre s’elaboradore e un’entidade esterna... / pro estensione, s'elementu de cuntatu o intermediatzione intre entidades, sistemas, cosas, pessones diferentes.
Es.: interfache fìsica, interfache lògica, interfache gràfica, interfache parallela, interfache seriale, interfache utente, interfache òmine-màchina ,
interfache a ria de cumandu, etc.
22/12/14
professone
18/12/14
pantasma
Duncas: "Su pantasma de Canterville" de O. Wilde andat bene.
14/12/14
"apo intesu narende" NO "apo intesu nàrrere"
In sardu est mègius "apo intesu narende" cun su gerùndiu!
30/10/14
"limba normale" VS "limba normativa"
normativu cheret nàrrere "chi prescriet una o prus normas".
Duncas, dae custos faeddos derivant sos tèrmines normalizatzione e normativizatzione, chi descrient in sìntesi cale si siat polìtica linguìstica:
—Sa normalizatzione linguìstica est s'atzione chi cunsentit a sa limba pròpria, a sa limba istòrica de una natzione, de èssere presente in manera normale in sa sotziedade e in su territòriu, comente limba ufitziale, a sa sola o paris cun àteras.
—Sa normativizatzione linguìstica est su protzessu de isvilupu e istabilimentu de normas linguìsticas, duncas de una normativa , de prescritziones de riferimentu iscritu in contu de ortografia, morfolologia, sintassi, lèssicu de una limba determinada.
Tando, est crara sa diferèntzia intre "limba normale" e "limba normativa".
16/10/14
chitzo VS luego
Lu naramus finas pro inditare chi no est galu arribbadu su note, es.: non ti nch'andes, est galu chitzo.
In prus, tenimus sos derivados "chitzulanu, chitzanu" chi currispondent a s'ital. "mattiniero", es.: est una pessone chitzulana.
Su lat. citius est sa forma cumparativa de s'av. cĭtō (ital. 'presto, prontamente, rapidamente, celermente, in fretta').
Est craru chi non podimus impreare "chitzo" pro s'ital. "presto" in su sentidu de 'entro breve tempo, tra poco'. Pro custu est prus addatu su faeddu "luego", es.: Oe est lunis, nos bidimus giòvia? Eja, a luego! E "Luego su guvernu at a ammaniare una lege noa pro sa limba sarda".
Est su "luego", chi como, a dolu mannu, semus perdende, in favore de s'italianismu "fra pagu"!
09/10/14
minimada, minimòngiu , mèngua, menguada NON trincu
Su faeddu “trincu” currispondet a s' ita. 'taglio, sfregio, cicatrice', e benit dae su cat. "trenc” (Cop al cap amb esquinçament de la pell i vessament de sang) e currispondet a su castiglianu "chirlo" (=1. Herida prolongada en la cara, como la que hace la cuchillada; 2. Señal o cicatriz que deja después de curada).
Duncas "trincu" no est addatu a inditare una minimada, mèngua, menguada, minimòngiu de sos gastos, de sos investimentos de su guvernu o de sa regione in cale si siat setore.
Tando, pro su cuntzetu de s'italianu "taglio dei finanziamenti" sunt prus addatos sos faeddos “minimada, minimòngiu, mèngua, menguada” de sos finantziamentos, etc.
23/09/14
"sièntzia" NON "scienza"
Unu de custos faeddos est sièntzia, addatamentu dae su cast. ciencia (chi benit dae su lat. scientĭa).
Un'àteru addatamentu, chi moet dae sièntzia, est sientziadu.
Custos sunt totu faeddos presentes finas in sos vocabulàrios, es. su de Pedru Casu.
Duncas non b'at bisòngiu de impreare s'italianismu scienza.
"liberamus" VS "liberemus"
Gasi etotu in àteros verbos: andamus VS andemus, faeddamus VS faeddemus; creimus VS creamus, benimus VS bengiamus; finimus VS finamus, fuimus VS fuamus.
22/09/14
"unos cantos iscolanos" NO "unos iscolanos"
"in crèsia b'aiat in totu unas treghentas pessones, unos chentu òmines e unas chentu fèminas".
Non si podent pònnere in su sentidu de s'ita. "alcuni, alcune". In custu sentidu est giustu in sardu a iscrìere e nàrrere "unos cantos, unas cantas" (chi si tratet de agetivu o pronùmene):
— eris a iscola b'at bènnidu petzi unos cantos iscolanos e unas cantas iscolanas.
— benende bi nd'at clientes a su tzilleri tuo, ocannu? Ei, unos cantos!
biatzu, bivòtzigu, ispabillu NO arzillu
Duncas non tenimus perunu bisòngiu de nàrrere o iscrìere "arzillu" (comente acuntesset de lèghere finas in Internèt) chi est un'italianismu iscaradu.
07/08/14
"multilìngue" NO "in prus limbas"
Su faeddu "multilìngue" est unu cultismu, modelladu in su tèrmine "bilìngue", dae su latinu "bilinguis", cump. di «bi-» e «lingua», comente calcu de su gr. δίγλωσσος. Est un'agetivu invariàbile in sardu e in italianu.
Sa parte finale «-lìngue» no est su plurale de s'italianu "lingua"!
In sardu, su plurale, cun s'agiunta de una -s, est "multilìngues".
Duncas, non tenet sentidu a nàrrere "situ in prus limbas", ca "in prus limbas" est sa definitzione non su tèrmine! Su giustu est "situ multilìngue". No andat bene mancu "multilimba" o "multilìngua", comente apo iscritu in: http://limbasardacomuna.blogspot.it/2010/12/non.html
De su restu:
—in catalanu est "multilingüe" e non "*multillengua" ca si narat "llengua"
—in frantzesu est "multilingue" e non "*multilangue" ca si narat "langue"
—in inglesu est "multilingual" e non "*multilanguage" ca si narat "language"
"cumpartzire, cumpartzidu" NON "cundividere, cundivisu"
01/08/14
"barbilongu" NON "barbi longu"
In pràtica, in sardu tenimus sa matessi formatzione de s'isp. "peliblanco", "pelirrojo", etc., cun su matessi valore de su sardu: "chi tenet pilu biancu, ruju, etc."
L'iscriimus totu atacadu, sena tretu biancu in mesu de sas duas paràulas (su primu elementu costiuidu dae unu sustantivu, su segunda dae un'agetivu), ca su primu elementu, a sa sola, no agabbat mai in -i.
04/07/14
brètonu, èstonu... NON brètone, èstone...
Gasi comente in sardu tenimus "comunu", "comuna", "comunos", "comunas", pro s'ita "comune", "comuni" (chi balent pro maschile e feminile), podimus formare in sa matessi manera finas àteros agetivos comente "brètonu, èstonu..." NON "brètone, èstone... "
22/06/14
"in contu de..."
casu VS casu
22/05/14
"su, sa, sos, sas, is", in funtzione de pronùmene
Tando, sa manera giusta, in sardu est: "s'amigu est su chi t'agiuat".
Gasi etotu, in una frase italiana comente "questo libro è scritto per quelli (o coloro) che parlano in sardo", in sardu su pronùmene «quelli» si bortat cun "su" cun valore pronominale, MAI cun «cuddos». Duncas est giustu "custu libru est iscritu pro sos chi faeddant in sardu". Duncas s'impreu de «cuddos» est un'italianismu.
17/05/14
“apo mutidu a Giuanne” NO “apo mutidu Giuanne”
In sardu, su verbu transitivu est sighidu dae sa prepositzione «a» e dae cumplementu ogetu cando custu est costituidu dae unu nùmene pròpiu, dae unu pronùmene personale o dae unu nùmene de parentela, es.: “apo mutidu a Giuanne”, “apo mutidu a issos”, “apo mutidu a babbu tuo”.
Est su chi cramamus acusativu personale.
Si, imbetzes, su nùmene de parentela est pretzèdidu dae un’artìculu determinativu (su, sa, sos, sas, is), sa prepositzione «a» NON bi bolet, es.: “eris apo bidu su babbu de Antoni”.
—d.corràine
14/05/14
punnare a NON pessighire
Duncas, pro custu valore no andat bene a iscrìere "pessighire" comente calcu de s'ita. "perseguire", ca "pessighire"in sardu cheret nàrrere "dare infadu", "andare in fatu de una pessone pro li fàghere dannu".
Duncas, no andat bene a bortare in sardu s'ita. "perseguire l'opera di mantenimento..." cun "pessighire s'òpera de mantenimentu..." ma "punnare a su mantenimentu..."
Su verbu "pessighire" currispondet petzi a s'ita."perseguitare".
sìndigu NON sindacu
In sardu, pro inditare sa pessone incarrigada de ghiare sa Comuna, naramus "sìndigu", dae s'isp. "síndico" o dae s'it. ant. "sindico" (in càmbiu de s'atuale "sindaco"). Totus derivant dae su lat. tardu syndĭcus, dae gr. sýndikos, cump. de σύν, "cun", e δίκη, "giustìtzia".
Duncas, in sardu est mègius a nàrrere sìndigu e non sìndacu, chi est un'italianismu reghente.
18/01/14
iscriat VS iscriiat
Medas, iscriende, cunfundent iscriat cun iscriiat, pessende chi siant de su matessi valore.
Paret diferèntzia de nudda, ma:
— 'iscriat' est sa de 3 pessones singulare de su cungiuntivu presente de "iscrìere": chi deo iscria, chi tue iscrias, chi issu iscriat, chi nois iscriamus, chi bois iscriais, chi issos iscriant.
— 'iscriiat' est sa de 3 pessones singulare de s'indicativu imperfetu, semper de su matessi verbu. Est su chi in dialetos de sa Sardigna tzentrale est pronuntziadu cun sa -v- intervocàlica, iscriviat, chi ruet in manera regulare in su prus de sos dialetos, es.: nive>nie, levare>leare, cubare>cuare,etc. Duncas, sas duas -ii- de "iscriiat" sunt regulares e giustas pro espressare s'idea de un'atzione continuativa in tempus passadu.
.............................................................................................
• Diegu Corràine [dsc], moderadore e redatore.
.............................................................................................
INCARCA IN SU FAEDDU CHI T'INTERESSAT! Si cheres imparare a praticare sa LSC, inoghe ti podimus agiuare. Pro fàghere pregontas, ma finas pro currègere faddinas chi podimus fàghere finas nois, iscrie a: limbasardacomuna@gmail.com
Amus pessadu chi pro sos amigos chi cherent megiorare s'ortografia de sa LSC, cumbenit a tènnere un'ispàtziu che a custu in ue podimus pònnere AVERTÈNTZIAS in manera istàbile, a disponimentu de totus, pro: dare cussìgios, rispòndere a pregontas, currègere isbàllios.
LSC > Delìbera numb. 6/14 de su 18 de abrile de su 2006, su Guvernu sardu aprovat sas normas de sa Limba sarda comuna>Limba Sarda Comuna