31/08/15

"ditzu" NON "proverbiu"

---
In sardu, tenimus su faeddu giustu pro espressare in forma espressiva e fine un'idea o una norma leada dae sa vida de cada die e dae sas atziones personales o colletivas: "ditzu", derivadu dae su cast. "dicho" (dae "dictum", pp.  de su latinu "dicere", 'nàrrere'). Es.: "dae mama apo imparadu ditzos pro cada ocasione".

Acuntesset a s'ispissu de intèndere "ditzos"  cando nos cherent cumbìnchere cun pagos faeddos a fàghere una cosa e no un'àtera, a cambiare idea: "su bisòngiu ponet su betzu a cùrrere", "mugere bella, maridu corrudu", "amore e tùssiu non si podent cuare", "sa cosa tua a totus paret bella", etc.

Duncas, pro inditare custu cuntzetu, non tenet sentidu perunu a nàrrere "proverbiu", chi est un'italianismu iscaradu e inùtile.
>d.corràine


"maistru de pannu" NON "sartu"

---
In sardu tenimus s'espressione giusta pro inditare s'arte de sestare e cosire bestires: "maistru de pannu". Gasi comente tenimus àteros "maistros" pro àteras artes: "maistru de linna", "maistru de muru", maistru de pedde", etc. e, in fines, "maistru de iscola"!

Duncas, non b'at perunu bisòngiu de impreare s'italianismu reghente "sartu", chi in sardu tenet àteru valore, ca inditat su territòriu in foras de bidda, a ue sos pastores nche giùghent su bestiàmene a pàschere e a ue andant sos massajos pro traballare sa terra.

Tando est mègius a nàrrere: «su maistru de pannu m'at fatu unu bestire nou», NON «su sartu m'at fatu unu bestire nou».
>d.corràine

20/08/15

"intro" VS "intre"

Nos est capitende de lèghere frases che a custa: "Càstia sos chi faghent sos annos intre pagu tempus", in ue diat èssere prus giustu a pònnere "intro de" NON "intre".
Sunt duos faeddos cun etimologia e valore diferente. 
"Intro" benit dae su lat.  INTRO e podet èssere, pretzèdidu dae prep. "a" o "in", cando est una locutzione averbiale locativa e tenet su valore de s'ita. 'dentro'. Si est pretzèdidu dae prep. "a" o "in" e sighidu dae "de", est una locutzione prepositzionale locativa. No andat mai a sa sola: "b'aiat sole e mi nche so intradu a intro" (loc. averb.); "b'aiat sole e mi nche so intradu a intro de domo" (loc. prep.).
Si però currispondet a s'ita. 'entro', postu prus chi no àteru in determinatziones de tempus, no est pretzèdidu dae peruna prepositzione: "torro a domo intro de unu mese".
"Intre" (chi tenet su valore de sa prep. ita. 'tra, fra') benit dae su lat. INTER, cun metàtesi dae sa forma "inter" (pagu populare ma presente in paràulas cumpostas comente 'interlughes?, etc.) e no est mai pretzèdidu nen sighidu dae peruna prepositzione: "intre Sardigna e Còrsica b'est su mare".

"fritza" NON "freccia"

Acuntesset, semper prus a s'ispissu, de intèndere in sardu "freccia",  dae s'ita. 'freccia' (chi at leadu dae su fra. 'fleche', comente at fatu su isp. 'flecha', semper leadu dae sa matessi paràula frantzesa, forsis derivada dae su francu '*fleuk[k]a').
In  sardu, però, finas a como, costumaiant a impreare s'addatamentu "fritza", pro inditare sas duas »lantzitas« chi sinnant s'ora in su relògiu e sa saeta de s'arcu.
Sende chi ambos faeddos ('freccia' e 'fritza') sunt italianismos, nos paret mègius a impreare in sardu s'addatamentu "fritza". 
Duncas, mègius "ischèndere una fritza cun s'arcu" chi NON "ischèndere una freccia cun s'arcu".

.............................................................................................

• Diegu Corràine [dsc], moderadore e redatore.

.............................................................................................

INCARCA IN SU FAEDDU CHI T'INTERESSAT! Si cheres imparare a praticare sa LSC, inoghe ti podimus agiuare. Pro fàghere pregontas, ma finas pro currègere faddinas chi podimus fàghere finas nois, iscrie a: limbasardacomuna@gmail.com

Amus pessadu chi pro sos amigos chi cherent megiorare s'ortografia de sa LSC, cumbenit a tènnere un'ispàtziu che a custu in ue podimus pònnere AVERTÈNTZIAS in manera istàbile, a disponimentu de totus, pro: dare cussìgios, rispòndere a pregontas, currègere isbàllios.

LSC > Delìbera numb. 6/14 de su 18 de abrile de su 2006, su Guvernu sardu aprovat sas normas de sa Limba sarda comuna>Limba Sarda Comuna