tag:blogger.com,1999:blog-41797096592705150972024-03-19T01:48:49.458-07:00lscRÈGULAS DE ISCRITURA IN SARDU
> Si cheres èssere informadu de sas notas noas, pone inoghe s'indiritzu de posta eletrònica tua.Unknownnoreply@blogger.comBlogger463125tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-75531350225890337822017-05-14T00:40:00.003-07:002017-06-30T00:09:30.491-07:00"Interinada" NON "crepuscolu"<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">---</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">In sardu tenimus su faeddu "<b>interinada</b>" (sf) pro espressare s'italianu "<i>crepuscolo</i>", s'ora chi benit a pustis de s'iscurigada. Tenimus finas "<b>interinadòrgiu</b>" (sm).</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">Est derivadu dae su sardu "ìnteri" (presente in sa locutzione "in s'ìnteri"), chi benit dae su latinu «<span style="font-style: italic;">intĕrim»</span> (= in s'ìnteri).</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">Duncas, est giustu a nàrrere: "<i>movimus a s'interinada / s'interinadòrgi</i>u" NON "movimus a su crepùscolu"</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">---</span><br />
<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;">d.corràine</span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-28199169425720914762017-03-16T16:08:00.000-07:002017-03-16T16:09:46.277-07:00"bonu traballu" NON "voucher"---<br />
Pro ite, si sa lege lu mutit "Buono Lavoro", sos mèdios de informatzione e sos polìticos de manca e de dereta ant impostu "voucher"? S'anglomania sòlita, pro provintzialismu, americanofilia "trasversale" e pro cuare su valore de sos faeddos! Gasi comente càpitat cun "jobs act", "migration compact", etc.<br />
Sena contare chi "voucher" est una paràula genèrica chi cheret nàrrere petzi "tagliandu, atestadu, bonu", dae s'ingl. <i>"voucher"</i><span style="font-family: sans-serif , "arial" , "verdana" , "trebuchet ms"; font-size: 16px;"></span>, pl. <i>"vouchers"</i>, derivadu dae <i>«(to) vouch»</i> "atestare", dae su lat. <i>«*vocare»</i> "mutire a testimòngiu". Duncas, inditat cale si siat "bonu" e non su de su "traballu" ebbia.<br />
Tando, comente in italianu est giustu a nàrrere/iscrìere "buono lavoro", in sardu andat bene a nàrrere/iscrìere "bonu traballu".<br />
Si no est chi l'abolint cun lege e... nemos nd'at a faeddare prus!<br />
---<br />
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhrVcG3zvcOkpT7EQn9juWG497dKoWbbMDkpWzwciAT5MuJFZuqnNyuPMhbNXHXqRGk399mNaU_RLc433DIMoiqTYSdCRnE06kRc-_ft-Qyiof0aDypVPiRnM6_2BgzyJYhPhPUcr1P7bY/s1600/voucher-1.jpg_376416755.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="215" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhrVcG3zvcOkpT7EQn9juWG497dKoWbbMDkpWzwciAT5MuJFZuqnNyuPMhbNXHXqRGk399mNaU_RLc433DIMoiqTYSdCRnE06kRc-_ft-Qyiof0aDypVPiRnM6_2BgzyJYhPhPUcr1P7bY/s320/voucher-1.jpg_376416755.jpg" width="320" /></a>d. corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-51054115053536720012016-10-28T00:21:00.002-07:002016-10-28T00:21:42.665-07:00"collaboratzione voluntària" NON "voluntary disclosure"---<br />
Cantu agradat a sos giornalistas e a sos polìticos a nàrrere "voluntary disclosure", definidu "tèrmine tècnicu", no "inglesu"!<br />
Semper sa gana de si mustrare modernos e internatzionales! Si tratat, in realidade, de su peus provintzialismu, chi, in prus, cuat su sentidu de s'espressione a su prus de sa gente chi no nde connoschet su valore.<br />
<br />
In realidade si tratat de sa "collaboratzione voluntària" de chie at esportadu capitales a logu istràngiu e los cheret liberare dae su blocu, paghende una "sanatòria". Ite diat costare a cramare sas cosas cun unu nùmene prus craru?<br />
<br />
— d. corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-55693587473164151092016-10-13T03:00:00.001-07:002016-10-13T03:00:10.904-07:00ITA "ciberbullismo", SRD "tziberbullismu"! NON "saiberbullismo/u" <div data-contents="true">
<div class="" data-block="true" data-editor="658ql" data-offset-key="fho28-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="fho28-0-0">
<span data-offset-key="fho28-0-0">---</span></div>
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="fho28-0-0">
<span data-offset-key="fho28-0-0">Est sighende sena pasu su machine anglòmane, autocolonialista in italianu e in sardu, chi faghet nàrrere a giornalistas e polìticos [saiberbullismo], cando est giustu a nàrrere e a iscrìere "ciberbullismo" in italianu, e "tziberbullismu" in sardu.</span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-editor="658ql" data-offset-key="amd89-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="amd89-0-0">
<span data-offset-key="amd89-0-0">De su restu, in italianu est "cibernetica", "ciberspazio", "cibernauta", etc.</span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-editor="658ql" data-offset-key="a1fns-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="a1fns-0-0">
<span data-offset-key="a1fns-0-0">E in sardu "tzibernètica", "tziberspàtziu", "tzibernàuta", etc.</span></div>
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="a1fns-0-0">
<span data-offset-key="a1fns-0-0">---</span></div>
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="a1fns-0-0">
<span data-offset-key="a1fns-0-0">d.corràine</span></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-80210126170090823812016-09-28T10:25:00.001-07:002016-09-28T12:20:14.130-07:00"imparare a mannu" NO "imparare dae mannu"---<br />
In sardu est giustu a nàrrere e a iscrìere "<b>imparare a mannu</b>" (cun sa prepositzione «a») NO "<i>imparare dae mannu</i>", chi est unu calcu iscaradu dae s'italianu "imparare <i><u>da</u></i> grande", es.: <i>sa limba sarda la so imparende a mannu; sa limba sarda la semus imparende a mannos</i>.<br />
Tocat a tènnere in contu su càmbiu dae singulare a plurale de "mannu", cunforma a su sugetu.<br />
<br />
Gasi etotu "imparare a minore" NO "imparare <i><u>dae</u></i> minore", es.: <i>sa limba sarda l'apo imparada a minore; sa limba sarda l'amus imparada a minores.</i><br />
Tocat a tènnere in contu su càmbiu dae singulare a plurale de "minore", cunforma a su sugetu. <i></i><br />
<i>---</i><br />
<i>d.corràine</i>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-57581808218138526542016-09-14T01:34:00.003-07:002016-09-14T01:34:33.238-07:00sambenadu: DESSÌ
<br />
<div class="page" title="Page 75">
<div class="section">
<div class="layoutArea">
<div class="column">
<span style="font-family: "AGaramond"; font-size: 11pt;">---</span><br />
<span style="font-family: "AGaramond"; font-size: 11pt;">Est craru chi, in belle totu sos sambenados chi cumintzant cun DE-, tenimus una prepositzione "de" chi definiat un'apartenèntzia a pessone (babbu o mama) o a logu (sartu, monte, etc. o bidda). A dolu mannu, su prus de sas bias custa prepositzione in su marcamentu —in s'anagrafe moderna, duncas—, l'ant iscrita atachende·la a su sambenadu beru, deformende·lu o istropiende·lu, minemende sa possibilidade de lu cumprèndere: Deledda, Dettori, Deidda, Delogu, Demonte, Deriu, etc.</span><br />
<span style="font-family: "AGaramond"; font-size: 11pt;">Sa matessi cosa est capitada cun "Dessì", in ue, in realidade, sa "ì" diat èssere sa cuntratzione de -ii- ("De Sii"), comente resurtat finas in documentos antigos: CSMB
</span><span style="font-family: 'AGaramond'; font-size: 11.000000pt;">185: </span><span style="font-family: "AGaramond"; font-size: 11pt;">sa parzone ipsoro k’auiant tenendo assa de Troodorio Gaza et ae s’atera parte ad Petru de Sii</span><span style="font-family: 'AGaramond'; font-size: 11.000000pt;">. E "Sii"? Diat èssere su resurtadu non nasalizadu de sa "n" de SINI, bidda de sa Marmidda in prov. de Aristanis. No est s'ùnicu sambenadu in ue, in s'iscritura, no est sinnada sa nasalizatzione, es.: "Pittau" chi benit dae "Pitãu" (dae "Pitanu" = Subustianu).</span><br />
<span style="font-family: 'AGaramond'; font-size: 11.000000pt;">Duncas, "Dessì" diat èssere in su cumintzu "De Sini" (originàriu de Sini).</span><br />
<span style="font-family: 'AGaramond'; font-size: 11.000000pt;">---</span><br />
<span style="font-family: 'AGaramond'; font-size: 11.000000pt;">d.corraine</span><br />
</div>
</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-61849865819685485042016-09-13T00:28:00.002-07:002016-09-13T00:33:19.032-07:00"safata" NON "vassoju"---<br />
In sardu tenimus sa paràula "<b>safata</b>" (s.f.) chi benit dae su catalanu "<i>safata</i>" (def. de su DCVB: Plat molt planer, de metall, per a portar dolços, licors o altra cosa fina). In sardu tenet su matessi valore de su catalanu, e currispondent a s'italianu "<i>vassoio</i>" e a su castiglianu "<i>bandeja".</i><br />
In carchi pronùntzia sarda locale, su faeddu est "<i>salfata</i>, <i>sarfata</i>". <i><br /></i><br />
<div class="j" id="20M2BAs">
Su faeddu catalanu benit dae s'àrabu "safaṭ" o tràmite su castiglianu <i>"azafate</i>", dae s'àrabu ispànicu<abbr title="árabe hispánico"></abbr> <i>*assafáṭ,</i> e custu dae s'àrabu clàssicu<abbr title="árabe clásico"></abbr> "<i>safaṭ"</i> 'canastillo'.<abbr> In ispagnolu tenet su matessi valore, pagu prus o mancu<span style="color: white;">:<span style="background-color: white;"> <span style="color: black;">"Canastillo, bandeja o fuente con borde de poca altura, tejidos de mimbres o hechos de paja, oro, plata, latón, loza u otras materias,</span></span></span></abbr><span style="background-color: white;"> RAE".</span></div>
<div class="j" id="20M2BAs">
<br /></div>
<div class="j" id="20M2BAs">
Tando, sigomente tenimus giai unu faeddu oramai bene prantadu in sardu, sende chi benit dae su catalanu, non b'at bisòngiu perunu de impreare s'italianismu reghente "vassoju". Mègius "<i><u><b>safata</b></u></i>".</div>
<div class="j" id="20M2BAs">
---</div>
<div class="j" id="20M2BAs">
d.corràine</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-66273970413952447142016-09-03T01:53:00.005-07:002016-09-03T01:53:46.507-07:00"votare in su referendum" NON "votare a su referendum"---<br />
Sa prepositzione "in" l'impreanus in unas cantas ocasiones, mescamente pro inditare 'istadu in logu' (<i>isto in Nùgoro, in Sardigna, in Europa</i>) a cunfrontu de "a" chi ponimus pro inditare su 'motu a logu' (<i>ando a Nùgoro, a Sardigna, a Europa</i>). In custu (e in àteru!), su sardu est diferente dae s'italianu e dae àteras limbas. Ma finas pro inditare una cunditzione (semus in festa), tempus definidu (semus galu in istade, in maju essint sos frores), etc., ponimus "in".<br />
Finas in sa frase de su «referendum», bi bolet sa prepositzione "in", ca "votare" inditat una cunditzione temporale chi rispondet a sa pregonta 'cando, in cale ocasione?'.<br />
<div>
S'impreu de "a su" est unu calcu dae s'italianu "al". A dolu mannu!<br />
---<br />
d.corràine</div>
<div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-45815511372223078612016-08-08T06:04:00.001-07:002016-08-08T06:19:44.937-07:00"brundu" NON "biondu"In sardu tenimus s'agetivu "<b>brundu</b>", dae s'isp. "<header class="f" style="box-sizing: border-box; margin: 0px 0px 0.8em; padding: 0px; border: 0px; line-height: inherit; vertical-align: baseline; display: inline-block; -webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0);">blondo, -a", derivadu dae su </header><span style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0); font-variant-caps: inherit; font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif;"> </span><abbr title="francés" style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0); font-variant-caps: inherit; font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif; box-sizing: border-box; margin: 0px 5px 0px 1px; padding: 0px; border: 0px; line-height: initial; vertical-align: baseline; cursor: pointer;">fr."</abbr><span style="-webkit-text-size-adjust: auto; background-color: rgba(255, 255, 255, 0); font-variant-caps: inherit; font-family: 'Helvetica Neue Light', HelveticaNeue-Light, helvetica, arial, sans-serif; box-sizing: border-box; margin: 0px; padding: 0px; border: 0px; line-height: initial; vertical-align: baseline;"><i>blond</i>", de derivatzione non segura, forsis dae unu germànicu "*<i>blund</i>-", pro inditare unu colore intre grogu e tabachinu craru.</span><div><div>Difatis naramus finas "<b>pilibrundu</b>, -<b>a</b>" pro una pessone chi tenet pilos "brundos". E b'est finas su sambenadu "<b>Brundu</b>", comente testimòngiu de custu agetivu sardu.</div></div><div>Est craru, duncas, chi "<i>biondu</i>" est un'italianismu iscaradu, reghente, chi nde podimus fàghere a mancu </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-20377388778316062502016-07-29T07:10:00.004-07:002016-07-29T07:10:40.492-07:00"giùghere" VS "batire"---<br />
Narat "<b>giùghere</b>" chie dat una cosa a sa pessone chi ascurtat, es.: “<i>si cheres, ti nche </i><b><i>giugo</i></b><i> su libru</i>”. <br />
Narat "<b>batire</b>" sa pessone chi pedit (e podet retzire) una cosa a un'àteru, es.: “<i>a mi nche lu <b>batis</b> su libru?</i>”. Sa risposta giusta de s'àteru est, es.: “<i>Eja, ti nche lu <b>giugo</b>!</i>”.<br />
Su primu verbu, “<b>giùghere</b>” benit dae su latinu DUCERE, chi in italianu at dadu sa forma anticuada e literària “<i>ducere</i>” e, in verbos cumpostos, “-<i><b>durre</b></i>”, <i>condurre</i>, <i>produrre</i>, <i>indurre</i>, etc.<br />
Su segundu benit, forsis, dae ADDUCERE, chi in sardu antigu est atestadu comente “<i><b>batùghere</b></i>”, chi in Bitzi e in Orune s'est reduidu a “<b><i>bature</i></b>”, chi diat resurtare s'ùnicu verbu cun desinèntzia in “-<i>ure”</i>!. In su prus de su sardu, in càmbiu, custu verbu est coladu a sa coniugatzione in “-<i><b>ire”</b></i>. E duncas tenimus “<b>batire</b>”.<br />
---<br />
d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-79427445204798020622016-07-27T00:06:00.002-07:002016-07-29T00:26:04.885-07:00"criare" VS "creare"<span style="font-size: small;">---</span><br />
<span style="font-size: small;">In sardu tenimus su verbu "<b>criare</b>", dae su latinu «<i>creāre</i>», pro inditare su cuntzetu de "fàghere s'ou" in sa pudda e àteros pugiones o "angiare" in àteros animales, es.: <i>sas puddas como non bi sunt <b>criende</b>. </i></span><br />
<span style="font-size: small;">B'at finas un'impreu befulanu o de minisprètziu de custu sentidu relatzionadu cun sos pugiones o animale, es.: <i>su diàulu chi t'at criadu</i>!; <i>su santu chi t'at criadu</i>!</span><br />
<span style="font-size: small;"><br /></span>
<span style="font-size: small;">Acuntesset finas chi in poesia apant impreadu "<b>criare</b>" in su sentidu nèutru de "originare, fàghere nàschere", es.: <i>Deus at criadu su mundu.</i></span><br />
<span style="font-size: small;">Ma nos paret un'impreu non proponìbile modernamente.<i><br /></i></span><br />
<span style="font-size: small;"><i><br /></i>
B'at derivados chi torrant a su matessi sentidu:<i> </i></span><br />
<div class="page" title="Page 283">
<div class="section">
<div class="layoutArea">
<div class="column">
<span style="font-family: "agaramond"; font-size: small; font-style: italic;">— <b>cria</b> </span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;">(s.f.), "atzione de criare"</span><br />
<span style="font-family: "agaramond"; font-size: small; font-style: italic;">— <b>criòngiu</b> </span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;">(s.m.), </span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;">"atzione de criare"</span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;">
</span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small; font-style: italic;"><br /></span><br />
<span style="font-family: "agaramond"; font-size: small; font-style: italic;"><span style="font-family: "agaramond"; font-style: italic;">— <b>criongiana</b> </span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: 11.000000pt;">(ag.),</span></span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;"><span style="font-family: "agaramond"; font-size: 11.000000pt;"> </span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: 11.000000pt;">"pudda chi faghet oos meda".</span></span><br />
<span style="font-family: "agaramond"; font-size: small;"><span style="font-family: "agaramond"; font-size: 11.000000pt;"> </span></span><span style="font-family: "agaramond"; font-size: small; font-style: italic;"><span style="font-family: "agaramond"; font-size: 11.000000pt;"> </span></span></div>
</div>
</div>
</div>
<div>
<span style="font-size: small;">Est craru chi, duncas, non podimus impreare custu verbu pro su sentidu astratu e cultu de "fàghere una cosa noa", "fundare, originare, istituire", in ue est prus adatu su cultismu "<b>creare</b>", es.: <i>su Guvernu sardu at <b>creadu</b> un'Agentzia pro su turismu locale</i>;<i> Deus at creadu su mundu.</i></span><br />
<span style="font-size: small;">Sena contare chi, si non nos agradat "<b>creare</b>", podimus impreare "<i>formare</i>", "<i>istituire</i>", "<i>sestare</i>", "<i>cuncordare</i>", etc.<i> </i></span><br />
<span style="font-size: small;"><br /></span>
<span style="font-size: small;">Finas in s'ispagnolu b'at "<i><b>criar</b></i>" VS "<i><b>crear</b></i>".</span><br />
<span style="font-size: small;">In italianu tenimus "<b><i>creare</i></b>" in su sentidu de "originare, </span><span style="font-size: small;"><span style="font-size: small;">fàghere una cosa noa, istituire". In antigòriu teniat sa forma "<b><i>criare</i></b>". </span> </span><br />
<span style="font-size: small;"><i>---</i></span><br />
<span style="font-size: small;">d.corràine<i> </i></span></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-83230257054687645872016-07-26T23:40:00.000-07:002016-07-26T23:41:18.679-07:00"nemos, perunu/a" NON "nessunu/a"---<br />
In ita., <i>nessuno</i> podet èssere pronùmene o agetivu indefinidu. In su protzessu de autoitalianizzazione sena frenos de su sardu, s'italianismu reghente "<i><b>nessuno</b></i>" est binchende su sardu e nch'est cantzellende <i><b>perunu</b></i> e <i><b>nemos</b></i>:<br />
<div>
- <i><b>perunu</b></i>, ag., es.: <i><b>non b'at isperu perunu</b></i> o <i><b>... perunu isperu</b></i> «<i>non c'è nessuna speranza</i> o ... <i>speranza alcuna</i>». NO est giustu <i>non b'at nessunu isperu</i>.</div>
<div>
- <i><b>nemos</b></i>, pr., es.: <b><i>a iscola non b'at bènnidu nemos, ca at frocadu</i></b> <i><b>meda</b></i> «<i>a scuola non è venuto nessuno, perché è nevicato molto</i>». NO est giustu <i>non b'at bènnidu nessunu ...</i></div>
<div>
<br /></div>
<div>
Su faeddu «<i><b>perunu</b></i>» est un'italianismu antigu (dae su lat. «vēre ūnus» “unu ebbia a beru” = "perunu"), chi oramai est intradu in manera funtzionale in sa limba; «<i><b>nessunu</b></i>» est un'interferèntzia reghente chi arriscat de nche catzare paràulas patrimoniales che a <i><b>nemos</b></i> (dae su lat.) e finas su prèstidu antigu <b><i>perunu/a</i></b>.<br />
---<br />
d.corràine </div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-84768393328222489582016-07-26T23:25:00.000-07:002016-07-26T23:28:24.457-07:00"pregontare" vs "pedire"---<br />
Naramus e iscriimus "<b><i>pregontare</i></b>" pro ischire, es: <i><b>pregontare</b></i> [pro ischire] <i><b>ite ora est</b></i>;<br />
"<i><b>pedire</b></i>" pro otènnere, es.: <i><b> pedire </b></i>[pro otènnere] <i><b>una tassa de abba</b></i>; <b><i>pedire</i></b> <span data-offset-key="4od27-0-0"><span data-text="true"> [pro otènnere] </span></span><b><i>perdonu</i></b>, etc.<br />
---<br />
d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-83574138477744617872016-07-25T09:08:00.000-07:002016-07-26T11:11:32.730-07:00impreu de sa lìtera “j”---<br />
Comente resurtat in su puntu 4.2.13 de sas Normas LSC, <b>«Semiconsonante prepalatale -j-», </b>sa semicunsonante prepaladale -<b><i>j</i></b>- cheret posta in positzione interna de sa paràula e delìmitat su cumintzu de una sìllaba, es.: <b><i>ma-ju, mas-sa-ju, ra-ju, ru-ju,</i></b> <i><b>pre-ju</b></i>, etc. Su tonu de sa paràula ruet semper in sa vocale chi pretzedet sa “j”, si no est chi ruet in s'ùrtima vocale e cheret sinnada graficamente: <i><b>a-jò</b></i>.<br />
A bias, p. es. in nùmenes geogràficos, podet èssere presente in cumintzu de paràula, es.: <b><i>Jugoslàvia</i></b>. <br />
In sos àteros casos, si tratat semper de sa vocale “<b>i</b>”: <i>aia</i>, <i>aiant</i>, etc, chi cheret atzentada “graficamente” (cun su sìmbulu de s'atzentu grae `) cando su tonu ruet in sa tertzùrtima vocale, es.: <i>aìamus</i>, etc.. Duncas, non faghet a iscrìere in custa manera sas boghes de su verbu “àere”: <i>aja</i>, <i>ajant</i>, <i>ajamus</i>, etc., ca, iscritas gosi, si diant dèvere lèghere '<i>aja</i>, '<i>ajant</i>, '<i>ajamus</i>, etc., cun su tonu in sa vocale chi pretzedet sa “j” (comente amus naradu in antis), chi no est giustu.<br />
---<br />
d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-38069779344722109792016-07-13T10:45:00.002-07:002016-07-13T10:46:17.195-07:00"vida" VS "bida"---<br />
Iscriimus "<b>vida</b>" (s.f.) che a totu sos faeddos chi cumintzant in <b><i>v-</i></b> ca sunt paràulas de intrada reghente in
sardu* e non derivant deretas dae su latinu o benint dae àteras
limbas: <i>violinu</i>, <i>violèntzia</i>, <i>vacàntzia</i>, <i>venidore</i>, <i>vocabulàriu</i>, <i>voluntade</i>, <i>ventana</i>, etc.<br />
Iscriimus "<b>bida</b>" (part. pass. de «bìdere») che a àteras paràulas de derivatzione direta latina chi cumintzaiant in V- o B-: <i>bentu</i>, <i>binu</i>, <i>bòlere</i>, <i>boghe</i>, <i>bigru</i>, <i>begru</i>, <i>bighinu</i>, <i>baca</i>, <i>barba</i>, <i>buca</i>, etc. , e, in sa pronùntzia de sas biddas setentrionales podent pèrdere sa <b><i>b-</i></b> si sunt pretzèdidas dae paràulas chi agabbant in vocale, comente "<i>su</i> <i>(b)entu"</i>, <i>"su (b)inu</i>", "<i>sa</i> (<i>b)oghe"</i>, etc.<br />
<br />
* bide in custu blog sa nota ><span style="font-weight: normal;"><span style="font-size: small;"> "b-" o "v-" in cumintzu de paràula</span></span><br />
<span style="font-weight: normal;"><span style="font-size: small;">---</span></span><br />
<span style="font-weight: normal;"><span style="font-size: small;">d.corràine </span></span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-72936402977634904222016-07-08T02:24:00.000-07:002016-07-09T01:05:17.187-07:00"comente" VS "che"---<br />
A s'avèrbiu s'italianu "come", currispondet in sardu s'avèrbiu:<br />
<br />
1) «<b>Che</b>»<br />
— in propositziones cumparativas chi istabilint unu paragone de assimìgiu o de identidade.<br />
<br />
a) Tenet su sentidu de "<u>in manera de...</u>" o "<u>in assimìgiu de...</u>", in ue su primu elementu est un'agetivu, unu verbu, unu sustantivu, e su segundu unu sustantivu o unu pronùmene:<br />
<div>
• es.: "<i>traballat che</i> (= in manera de) <i>iscrau"</i></div>
<div>
• es.: "<i>est bellu che</i> (= in assimìgiu de) <i>sole"</i><br />
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: black; font-family: Times; font-size: medium; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: normal; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: 1; word-spacing: 0px;">
<div style="margin: 0px;">
• es.: "<i>est nieddu che</i> (= in assimìgiu de) <i>pighe"</i></div>
<div style="margin: 0px;">
<span style="font-style: normal;">• es.: "</span><i>est tundu che</i><span style="font-style: normal;"> (= in assimìgiu de) </span><i>botza"</i><br />
<span style="font-style: normal;">• es.: "</span><i>est òmine che</i><span style="font-style: normal;"> (= in assimìgiu de) </span><i>a tie"</i></div>
</div>
</div>
<div>
<br />
«Che» cheret sa prep. «a» cando est sighidu dae:<br />
- a unu nùmene pròpiu, es.: "<i>est garbosu che a Pedru</i>";<br />
- dae unu pronùmene, es.: "<i>ses artu che a issu</i>"<br />
- dae unu nùmene de parentela (mama, babbu, sorre, frade, sorrestra, fradile, giaja, giaju, etc.), es.: "<i>ses tundu che a frade meu</i>"<br />
- dae unu segundu tèrmine pretzèdidu dae un'artìculu, es.: "<i>domo tua est arta che a sa turre de crèsia</i>", "<i>tue pares forte che a unu trau</i>".</div>
<div>
<br />
b) Tenet su sentidu de "<u>est su matessi de...</u>" e est sighidu dae sa prep. «a»:<br />
• es.: "<i>a no iscrìere una punta de billete est che a nche l'ismentigare</i>"<br />
• es.: "<i>pro issu, s'iscola est che a ùmprere una padedda istampada</i>"<br />
• es.: "<i>at fatu a conca sua, che chi esseret su mere</i>"</div>
<br />
2) «<b>Comente</b>»<br />
— in propositziones cumparativas = : "de su chi...", es.: "<i>est peus de comente pessaia</i>"<br />
— in currelatzione cun "gosi", es.: "<i>ti prefèrgio gosi comente ses</i>"<br />
— in proportziones, es.: "<i>A istat a B, comente C istat a D</i>"<br />
— in propositziones interrogativas o esclamativas, es.: "comente istas?", "<i>comente est acuntèssidu?</i>", "<i>ma comente ti permitis de m'abboghinare!</i>"<br />
— chi introduit unu cumplementu predicativu o un'apositzione = "in calidade de... " o "in sa funtzione de...", "in cantu...", es.: "<i>comente</i> (=in sa funtzione de) <i>segretàriu </i>(MAI "che a segretàriu...") <i>ant postu a Antoni P...</i> (MAI "che a segretàriu..."); "<i>comente </i>(=in sa funtzione de) <i>presidente </i>(MAI "che a presidente...")<i>de custa iscuadra ti so cunvochende pro sa partida de domìniga</i>".<br />
---<br />
d.corràine<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKHMjC6sL27GccP90RRgMTTnXPjG3uoT-NN8s9tcnuIICyx3YR_12p4UL87YArloGZQ2gcsS7CIVko9kPRh31IpnUoIkXtKDGQBwt_PRuWUUzL_JeyNuTVdxf65oi5tNy3o__QtvdEJ34/s1600/th-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKHMjC6sL27GccP90RRgMTTnXPjG3uoT-NN8s9tcnuIICyx3YR_12p4UL87YArloGZQ2gcsS7CIVko9kPRh31IpnUoIkXtKDGQBwt_PRuWUUzL_JeyNuTVdxf65oi5tNy3o__QtvdEJ34/s1600/th-1.jpg" /></a></div>
<br />Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-72688825113212882342016-07-06T11:30:00.000-07:002016-07-06T03:57:33.563-07:00"padente" NON "buscu, foresta"---<br />
In totu su sardu tenimus "<b><i>padente</i></b>" (<i>padenti</i>, <i>patente</i>), chi inditat una cantidade manna àrbores, in unu tretu de su sartu. Benit dae su latinu "<i>patens -entis</i>", p. pres. de "<i>patēre</i>" ‘èssere abertu o manifestu’.<br />
<br />
Duncas, est mègius a pònnere custa paràula chi est patrimoniale e non s'italianismu reghente "<i>boscu</i>, <i>buscu, foresta</i>", es.: "<i>in bidda tenimus unu <u><b>padente</b></u> mannu a beru</i>".<br />
<br />
Però, s'agetivu de "<b><u>padente</u></b>" est su cultismu "<i><b>forestale</b></i>".<br />
<br />
Duncas:<br />
<b style="font-style: italic;">— Ente de sos Padentes Sardos</b> NO <i>Ente de sas Forestas Sardas</i><br />
<i style="font-weight: bold;">— Ente de sos Padentes de Sardigna</i> NO <i>Ente de sas Forestas de Sardigna</i><br />
<i style="font-weight: bold;">— Ente Sardu de sos Padentes </i>NO Ente <i>Sardu de sas Forestas</i><br />
<i style="font-weight: bold;">— Ente Padentes</i> NO <i>Ente Forestas</i><br />
<i style="font-weight: bold;">— Agentzia Padentes</i> NO <i>Agentzia Forestas</i><br />
<br />
Ma est giustu:<br />
<i><b>— Ente Forestale Sardu</b></i><br />
<i><b>— sas Guàrdias Forestales Sardas </b></i><br />
<i><b>— sos Forestales</b></i><br />
<br />
Chi b'apat diferèntzia intre sustantivu e agetivu est normale in totu sas limbas, ca non semper sos agetivos sunt "derivados" dae su sustantivu de base, ma sunt cultismos leados e addatados dae su latinu o dae su gregu.<br />
---<br />
d.corràine<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBHv_3IZ6gkVyW07-cO0LLzXvBo_mjdXQTc1g45aO7aR9K2ACwvBWemTj8884-E8m3LbMqcDKhxCRFO6Pind5v_YXAQiS8tIVSvrQ5TKr9T-iTgYVL7dq6LIgaCjvp3Zf4bb-VCtuWrfA/s1600/forestas.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgBHv_3IZ6gkVyW07-cO0LLzXvBo_mjdXQTc1g45aO7aR9K2ACwvBWemTj8884-E8m3LbMqcDKhxCRFO6Pind5v_YXAQiS8tIVSvrQ5TKr9T-iTgYVL7dq6LIgaCjvp3Zf4bb-VCtuWrfA/s1600/forestas.jpg" /></a></div>
Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-57427740364993192922016-07-05T08:28:00.001-07:002016-07-05T09:51:40.062-07:00retzire, retzida NON ricevere, ricevuta---<br />
In sardu tenimus su faeddu "<b>retzida</b>" pro inditare su fògiu chi nos dat unu butegheri o un'ente cando pagamus cosa o presentamus una dimanda, es.: "<i>apo comporadu unu televisore e m'ant dadu sa retzida</i>". E su verbu pro inditare s'atzione est "<b>retzire</b>". Ambas paràulas benint (non dae pagu tempus!) dae s'italianu "ricevere", adatadu in sardu in "<i>recivere</i>", "<i>recire</i>", "<b>retzire</b>".<br />
Duncas, non b'at bisòngiu de impreare sos italianismos reghentes "<i>ricevere</i>" e "<i>ricevuta</i>".<br />
----<br />
d. corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-85006165097585349162016-07-01T23:43:00.000-07:002016-07-01T13:04:26.291-07:00"chentina" NON "chentinaja o chentinaju"<span class="Apple-style-span" style="-webkit-composition-fill-color: rgba(175, 192, 227, 0.230469); -webkit-composition-frame-color: rgba(77, 128, 180, 0.230469); -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.292969);">---</span><br />
<span class="Apple-style-span" style="-webkit-composition-fill-color: rgba(175, 192, 227, 0.230469); -webkit-composition-frame-color: rgba(77, 128, 180, 0.230469); -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.292969);">In sardu tenimus, prantada bene in sa limba, sa paràula «<b>chentina</b>» pro inditare una cantidade de pessones o cosas chi arribbat a 100 pagu prus o mancu: es.: "<i>In pratza de crèsia oe b'at una <b>chentina</b> de pessones", "Sos cuncurrentes in su Prèmiu de Literadura sunt una <b>chentina</b>".</i></span><br />
<br />
<span class="Apple-style-span" style="-webkit-composition-fill-color: rgba(175, 192, 227, 0.230469); -webkit-composition-frame-color: rgba(77, 128, 180, 0.230469); -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.292969);">Duncas, <i>"una chentinaja</i>" o "<i>unu chentinaju</i>" sunt italianismos inùtiles.</span><br />
<br />
<span class="Apple-style-span" style="-webkit-composition-fill-color: rgba(175, 192, 227, 0.230469); -webkit-composition-frame-color: rgba(77, 128, 180, 0.230469); -webkit-tap-highlight-color: rgba(26, 26, 26, 0.292969);">— d. corràine </span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-1057483636080332152016-05-25T05:43:00.001-07:002016-06-16T00:00:36.428-07:00"aguale" NO "uguale"In sardu, pro inditare una pessone o cosa chi est totuna cun un'àtera, tenimus "<b>aguale</b>", dae su tosc. ant. "<i>aguale</i>", dae su lat. «<i>aequāle</i>(m)» “aguale”.<br />
In italianu, "<i>aguale</i>" esistit galu como (comente paràula <i>disusiada</i>) ma cheret nàrrere "ora, adesso, in questo momento". Comente in su gadduresu e corsicanu "avali", cun su matessi sentidu.<br />
Cun su sentidu de s'talianu "ancora", in sardu tenimus s'avèrbiu "<b>galu</b>", semper derivadu dae s'italianu antigu "<i>aguale</i>", es.: <i>frade meu no est galu arribbadu</i>.<br />
Pro inditare su cuntzetu de “unito, senza ineguaglianze” de su sardu "<b>aguale</b>", in italianu modernu tenimus "<i>uguale</i>" (e "<i>eguale</i>" prus pagu frecuente), semper dae su lat. «<i>aequāle</i>(m)», der. de «<i>aequum</i>» “unito, senza ineguaglianze”.<br />
Duncas, in sardu, est mègius a iscrìere e nàrrere s'agetivu "<b>aguale</b>" e non s'italianismu reghente "<i>uguale</i>". Su verbu chi currisposndet a "<b>aguale</b>" est "<b>agualare</b>".<br />
<br />
—Diegu Corràine Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-91612232927843812412016-03-10T02:17:00.002-08:002016-03-10T02:18:48.201-08:00"assistèntzia clientes", "servìtziu clientes" NON "customer service"---<br />
Acuntesset, telefonende a un'ente o a un'impresa, chi rispondat una boghe registrada narende "il customer service è a disposizione del pubblico dalle ore 9 alle 13" e sim.<br />
<br />
Est una mania a nàrrere in inglesu su chi in italianu est "assistenza clienti" o "servizio clienti", in ispa. "servicio de atención al cliente" o "servicio al cliente", in fra. "service client".<br />
<br />
In sardu, pro no èssere autocolonialistas, podimus nàrrere e iscrìere "assistèntzia clientes", "servìtziu clientes". <br />
<br />
—d.corràineUnknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-77918760732771848412016-03-01T05:44:00.003-08:002016-03-01T05:46:47.645-08:00"tzitade, provìntzia" NON "citade, provìncia"---<br />
Acuntesset semper de prus de lèghere in sos chirros de Casteddu "citadi, provìncia". Est una faddina, ca totu sos addatamentos dae -ce-, ci- de s'italianu si càmbiant in -tze-, -tzi-, finas in Casteddu. E non dae pagu tempus.<br />
<br />
De su restu, bastat a lèghere sas avertèntzias chi Porru ponet in su cumintzu de su Ditzionàriu suo de su 1832:<br />
"Il Ce Ci de' Sardi ha per lo più la medesima
pronunzia italiana sonante ed aspirata, così in cena, cintura ec. In molte altre voci poi, come in cella, cittadi ec. ha il suono dello z italiano gagliardo, ma per evitare qualunque equivoco, ho creduto
dover comprendere nel nostro alfabeto il ç francese pronunziandolo come z
gagliardo. Onde si scriverà çella, çittadinu, çivili, deçenti, suççediri
ec. e si pronunzierà zella, zittadinu, zivìli, dezenti, suzzediri."<br />
<br />
In su Ditzionàriu suo, b'at àteros faeddos cun ç, comente "çittadi", "provinçia". Como, sighende sos inditos de Porru, diat tocare a iscrìere "tzella, tzitadinu, tzivili, detzenti, sutzèdiri, tzitadi, provìntzia", etc. NON "cella, citadinu, civili, decenti, sucèdiri, tzitadi, provìncia", etc.<br />
<br />
In sas variedades meridionales, tenent pronùntzia palatale ce-, ci- (comente in "cena, cintura", comente naraiat Porru!) sos faeddos chi benint dae latinu CE-, CI-: cena, ciliru, centu, cibudda, etc.<br />
<br />
—d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-10889607320601567332016-03-01T02:39:00.001-08:002016-03-01T02:41:31.601-08:00"pro prima cosa" NO "in antis de totu"<div data-contents="true">
<div class="" data-block="true" data-offset-key="2hc26-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="b0c03-0-0">
<span data-offset-key="b0c03-0-0"><span data-text="true"> ---</span></span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-offset-key="f5oun-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="f5oun-0-0">
<span data-offset-key="f5oun-0-0"><span data-text="true">In sardu tenimus giai una loc. averb. pro s'ita. "anzitutto": "pro prima cosa". </span></span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-offset-key="209mb-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="209mb-0-0">
<span data-offset-key="209mb-0-0"><span data-text="true">Duncas non b'at bisòngiu de su calcu "in antis de totu": "pro prima cosa tocat a faeddare sa limba, pustis a l'iscrìere"</span></span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-offset-key="2t8mg-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="2t8mg-0-0">
<span data-offset-key="2t8mg-0-0"><br data-text="true" /></span></div>
</div>
<div class="" data-block="true" data-offset-key="823d5-0-0">
<div class="_1mf _1mj" data-offset-key="823d5-0-0">
<span data-offset-key="823d5-0-0"><span data-text="true">—d.corràine </span></span></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-23359253210239642762016-02-22T23:58:00.001-08:002016-02-23T00:01:14.026-08:00"amoradu,-a, amorare" NON "fidantzadu,-a, fidantzare"---<br />
In sitos in ue cadaunu iscriet in sardu, acuntesset de lèghere "fidanzadu o fidantzadu" o "fidanzare o fidantzare" pro inditare pessones chi non sunt galu cojuadas! Si tratat de duos italianismos iscarados.<br />
<br />
In sardu tenimus "amoradu,-a, amorare" e duncas non b'at bisòngiu de impreare faeddos istràngios.<br />
<br />
—d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4179709659270515097.post-16321285012841107962016-02-22T00:23:00.002-08:002016-02-22T00:23:27.375-08:00"numenare" VS "nominare"---<br />
Pro ammentare o faeddare de una pessone, naramus "numenare", faeddu de derivatzione populare: "a Antoni semus dae meda sena lu bìdere, ma l'amus numenadu pròpiu eris".<br />
<br />
Pro elèghere una pessone a un'incàrrigu, naramus "nominare", de derivatzione culta: "dae una chida m'ant nominadu presidente".<br />
<br />
—d.corràineUnknownnoreply@blogger.com0