27/12/12
poju NON pòju
19/12/12
istat in Casteddu NON bivet in Casteddu
240 mìgia èuros NON 240 mìgias èuros
"mìgia" benit dae su lat. MILIA e est giai plurale. Duncas no est giustu "mìgias" ma si narat e iscriet semper "mìgia".
240 mìgia èuros NON 240 mìgias èuros
"mìgia" benit dae su lat. MILIA. Duncas no est giustu "mìgias" ma si narat e iscriet semper "mìgia".
04/12/12
Lanaitho NON Lanaithu
20/11/12
muru burdu NON muru a sicu
31/10/12
"no in Frantza ebbia" NO "non petzi in Frantza"
"bi fàghere su ghetu" NON "bi fàghere s'abitùdine"
"biblioteca digitale" NON "digital library"
"totu sos Sardos" NON "totus sos Sardos"
http://limbasardacomuna.blogspot.it/2010/03/totu-ag-indef-pron-indef.html
"realidade" NON "realtade"
Est mègius su cultismu "realidade" chi non "realtade", prus a curtzu a s'ita. 'realtà", dae lat. "realĭtas".
"siddadu, ascusòrgiu" NON "tesoru/tesoro"
In su sentidu de 'richesa' , cantidade de dinare, oro o àteru, si podet nàrrere "siddadu", "ascusòrgiu": Duncas est giustu. "in palas de sa crèsia ant agatadu unu siddadu (o un'ascusòrgiu).
Si si tratat de s'ita. 'fare tesoro di...", si podet nàrrere "tirare profetu dae...": "amus tiradu profetu dae sos cussìgios tuos".
Si ita. 'tesoro' est pro una pessone, podet andare bene "prenda": "maridu meu est una prenda".
Si, in càmbiu, cherimus inditare unu Ministèriu, podimus nàrrere "Ministèriu de s'Eràriu, de su Patrimòniu Pùblicu, de su Fiscu".
"a ora de sas..." NO "circa a sas..."
"su de 7 cuncursos" NON "su de VII cuncursu"
In sardu, lu faghimus ponende s'art. "su" cun valore pronominale, agiunghende sa prep. "de" e su cardinale iscritu in nùmeru àrabu, agiunghende su sustantivu de sa categoria chi semus contende, in plurale, NO in singulare. Duncas, est giustu "Apo leadu parte a su de 20 cuncursos «Iscrie una lìteras a sos Tres Res»". Est comente chi (literalemente) in italianu siat "a quello di 20 concorsi". Duncas est finas una faddina a pònnere su nùmeru romanu XX!
"est pro sos chi faeddant" NO "est pro cuddos chi faeddant"
07/10/12
glossàriu: CULTISMU
Inditat una paràula noa chi a su sòlitu tenet un'orìgine grega o latina e intrat in una limba moderna (comente 'tèrmine' in su vocabulàriu intelletuale, literàriu, sientìficu e tècnicu), sena colare dae sas traformatziones fonèticas normales de sos faeddos populares, es.: "linguista, linguìstica", chi non benit dae su latinu cunforma a sas matessi trasformatziones populares chi ant dadu "limba, limbudu, limbeddu, etc.".
Àteros cultismos in sardu sunt "edificatzione, giustificatzione, mistificatzione, versificatzione, panificatzione, purificatzione, amplificatzione, etc." chi servint a espressare in manera sintètica cuntzetos particulares o cumplessos in 'registros' formales. Est craru chi, in su limbàgiu de cada die, in sardu comente in àteras limbas, podimus isseberare àteros faeddos o locutziones pro espressare sas matessi ideas.
In sa limba Sarda normale e moderna tenimus semper prus bisòngiu de cultismos, pro impreare su sardu in cada funtzione e logu. Duncas, sos cultismos sunt sinnale de dinamismu e crèschida de sa limba e non de debilesa.
E non nos devimus ispantare chi assimìgent a s'italianu o a àteras limbas.
S'inimigu prus mannu de sa limba est su "diferentzialismu" (bide in custu blog matessi).
"santugaine, santandria" NON "santu gaine, sant'andria"
«a», prepositzione de su futuru de s'indicativu
«veìculu, veiculare» NON «veìcolu, veicolare»
«mèdios informativos» NO «imprenta»
05/10/12
"cunvocatzione" NON "cunvoca"
S'idea de sos diferentzialistas est chi su sufissu «-tzione» non diat èssere sardu e, tando, iscrient "cunvoca"! Sena contare chi est derivadu dae su lat. -tio, -tiōnis, comente si bidet craru in sas formas derivadas in àteras limbas [bide nota in custu blog: "sufissu «-tzione»]!
Una manera comente àteras pro pònnere a rìere sa gente e tzatzare de cuntentesa sos contràrios a su sardu, chi podent nàrrere chi sa limba sarda est in manos de macos!
sufissu "-tzione"
«grupu» NO «holding»
Duncas, una frase comente "la Fininvest è una delle maggiori holding di comunicazione..." podet èssere bortadu bene in "sa Fininvest est unu de sos grupos de comunicatzione prus mannos..."
01/10/12
"pro ite" vs "proite"
29/09/12
28/09/12
'tristu, trista' NON 'triste'
27/09/12
"pessonàgiu" NON "personàgiu"
'operaju' NO 'operàju'
Sigomente sa règula Lsc cussìgiat de pònnere s'atzentu in sa penùrtima vocale 'tònica', e sa «j» no est una vocale ma una semicunsonante, non bi cheret atzentu.
Duncas, s'iscriet 'operaju'.
24/09/12
"cale si siat" NON "cale-si-siat" o "calesisiat"
"giùghere" vs "batire"
"batire" pro leare una cosa a curtzu a sa pessone chi faeddat: a mi nche lu batis su libru?
23/09/12
"gama, gatu, gustu" NON "bama, batu, bustu"
Tando, est giustu a iscrìere gama, gatu, gustu, gustare, etc.
"ne, nen" NON "né"
In "ne" non b'at bisòngiu de pònnere atzentu ca, diferentemente dae s'italianu, in ue servit pro la distìnghere dae su pronùmene ne, in sardu non si podet cunfùndere cun su pronùmene "nde".
22/09/12
pessone NON persona
Est giai presente, comente "persone", in documentos sardos antigos: Istatutos Tataresos, etc.
Est presente finas in sas formas dialetales "persone, personi, pessoni, pressõi, pressõi".
Sa forma "persona" est un'italianismu reghente.
21/09/12
linguista, linguìstica NON limbista, limbìstica
Gasi comente su frantzesu linguistique non derivat dae langue , s'ispagnolu lingüística non derivat dae lengua , su romenu lingvistică non derivat dae limbă . Chi si tratet de unu cultismu lu narat craru su fatu chi in inglesu est linguistics , in maltesu est lingwistika , finas in norvegesu (bokmål) est lingvistikk , cando chi sa paràula "limba" est totu diferente.
Duncas, non si cumprendet pro ite calicunu in sardu narat "limbista, limbìstica, limbìsticu". Su giustu est linguìstica , linguista .
"soledade" NON "solitudine"
"vocabulàriu" NON "fueddàriu" o "faeddàriu"
Una de sas paràulas cultas chi est presente dae meda in sardu est su tèrmine "vocabulàriu", in totu sas variedades e in totu sas òperas de lessicografia finas antigas.
Calicunu, non cuntentu de custu resurtadu e bidende chi custu faeddu est tropu assimigiante a s'it. "vocabolario", at pessadu de imbentare unu faeddu. E tando, dae "vocabolo" > "fueddu" at formadu "fueddàriu"! Ite imbentu e ite creatividade! Baddu si b'ant pessadu mai sos italianos chi podiant imbentare "parolario", sos ispagnolos "palabrario", etc.! De totu tenìamus bisòngiu, francu de cambiare/imbentare "fueddàriu" e de pònnere a rìere chie faeddat sus sardu o lu cheret imparare.
Duncas, nos mantenimus "vocabulàriu", chi andat bene meda in sardu. De su restu, est unu cultismu chi benit dae su dal lat. mediev. vocabularius o vocabularium, der. di vocabŭlum «vocàbulu, paràula, faeddu».
E semus in cumpangia bona, cun limbas sorres e finas cun limbas chi non nos sunt mancu parentes, comente si bidet craru in su chi proponimus inoghe:
"proposta" NON "propusta"
Sa paràula "propusta" esistit, ma in croatu! E cheret nàrrere "fallimentu". Cumbinatzione curiosa! Su diferentzialismu, sa maladia de chie istròpiat su sardu creende de lu fàghere prus sardu, est pròpiu unu fallimentu e unu dannu! Fallimentu pro chie lu proponet e dannu pro sa limba, si non semus abbistos!
ogiarolu NON oliera
Dae s'ispagnolu "vinagrera", derivat in sardu "vinagrera" (dae isp. "vinagre", aghedu), chi est nùmene addatu a inditare s'istèrgiu pro su "aghedu".
ògiu ghermanu NO ògiu de olia
Tando, pro s'ògiu tiradu dae s'olia NON si narat "ògiu de olia".
Ite cheret nàrrere "ghermanu"? Belle de seguru, benit dae su latinu germānus in ue teniat tres valores:
1) carrale, pro frades e sorres chi tenent su matessi babbu e sa matessi mama, o a su nessi su matessi babbu.
2) aguale, totunu, assimigiante.
3) beru, secherru.
Duncas, "ògiu ghermanu" diat chèrrere inditare s'ògiu beru distintu dae s'ògiu pòrchinu.
isse vs issu
Tocat a ammentare chi "isse" si podet impreare petzi pro inditare pessone, no animale nen cosa.
19/09/12
"su...", artìculu cun valore pronominale
Una frase italiana comente "mi piace il formaggio sardo, soprattutto quello di pecora", in sardu est: m'agradat su casu sardu, mescamente su de berbeghe. No est giustu, duncas, a iscrìere e nàrrere: ...cuddu o cussu de berbeghe. A dolu mannu, custa est una de sas faddinas chi leghimus de prus in sos blogs!
iscritore NO iscriidore
18/09/12
istèrgiu NON recipiente, retzipiente
Duncas: assucare, sabunare, frobbire, ammaniare, giùghere isboidare, prenare, bèndere, comporare... s'istèrgiu.
S'istèrgiu podet èssere de linna, de làmia, de plàstica, de terra.
In càmbiu, recipiente, retzipiente sunt italianismos.
reghente NON recente, retzente
Duncas: de reghente apo connotu connotu duos tataresos; sas leges reghentes in contu de limba tutelant finas sa limba sarda.
puale NON sèchiu
"sèchiu" o "sèchio" sunt italianismos reghentes.
ismùrgiu, ismurgiare NON colatzione, fàghere colatzione
bote NON baràtulu, latina
In càmbiu, baràtulu, latina sunt italianismos.
17/09/12
in favore NO a favore
16/09/12
dae ue NON dae in ue
Sunt formas non giustas "dae in ue, de in ue, a in ue..."
su bonu, su prus NON sa magior parte
A nàrrere "sa magior parte" est un'italianismu.
09/09/12
05/09/12
isperu NO isperàntzia
càrrigu, incàrrigu, iscàrrigu... NO gàrriu, ingàrriu, irgàrriu...
Es.:
Su càrrigu est tropu grae e su molente non podet.
A su diretore nostru l'ant dadu un'incàrrigu nou.
Ammenta chi cheret fatu su documentu de iscàrrigu si no as bèndidu totu sa mercantzia.
Pro cras mangianu tocat a nche carrigare a sa màchina totu sos libros.
ma', ba', Paule', Pe'... NON mà, bà, Paulè, Pè...
02/09/12
bighinadu NO ighinadu o chinadu
Càpitat finas cun sos topònimos, es.: (B)ilartzi, (F)onne
Cando, imbetzes custas paràulas leant su plurale, custas cunsonantes non ruent, es.: sos bighinos, sas domos, sa fèminas, sa gamas. Custu càpitat finas in sos topònimos, es.: ando a Fonne, isto in Fonne, ando a Bilartzi, isto in Bilartzi. Duncas sa forma giusta est Bilartzi, Fonne, etc.
In carchi bidda, in su plurale, torrat sa b, non sa g comente diat dèvere èssere: sas bamas, sos batos. A bias, custu plurale cunditzionat finas si singulare: bustu in càmbiu de gustu. Pro ite? Ca sigomente a su sòlitu est sa bi intervocàlica chi ruet, chie faeddat pessat chi si tratet de b finas in paràulas chi tenent sa g.
Una curiosidade. A fortza de elisiones, in biddas comente Paule, dae su (b)ichinadu si podet colare a su chinadu, pro nàrrere su bighinadu. Pro custu, lassende a cada bidda sa libertade de pronuntziare sas paràulas in forma locale, est de utilidade manna una norma de referèntzia comente sa Lsc, chi nos dat sas formas cumpretas de sas paràulas: su bighinu, su bighinadu.
iscumparta NO iscumparsa
21/08/12
17/08/12
"salude" NON "ciau"
Sena contare chi ciao italianu est totu su contràriu de unu saludu "democràticu", ca benit dae su vènetu s-ciao, s-ciavo, propr. «(so) iscravu (bostru)».
No est mègiuas a nàrerre e a iscrìere salude?
15/08/12
"a su sòlitu" NON "de sòlitu"
Duncas, A su sòlitu, a merie faghimus una passigiada.
"salude" NON "bona die, bona sera, etc."
Duncas, non b'at bisòngiu de nàrrere "bona die, bona sera, etc.", chi sunt italianismos inùtiles.
Carchi deghina de annos como, si naraiat (ma bolende, lu podimus galu nàrrere!) "bonas dies, bonas tardas", dae s'isp. "buenos dias, buenas tardes".
Pro augurare de nche colare una note bona, si narat "bona note" e si costumat a rispòndere "note bona"!
05/08/12
"bomba" NON "polpetta"
03/08/12
"frùschina" NON "fiòcina"
02/08/12
"astra" NON "ghiaciu"
31/07/12
"torrare a..." o "torra" VS "ri-"
Custu balet mescamente cando est craru chi si tratat de paràulas cumpostas cun unu verbu impreadu in sardu in manera normale, es. ita. rifare > torrare a fàghere o fàghere torra; rifatto > torradu a fàghere o fatu torra, in ue torra est semper invariàbile.
Duncas NON si narat:
"Baduecarros" o "Badecarros" o "Badu de carros" NON "Badu 'e carros" o "Bad'e carros" o "Bade e carros" o "Badde carros"
Sa cosa mègius diat èssere a iscrìere a pònnere in manera regulare sa prepositzione de cumpreta, duncas Badu de carros o, si nono, Badecarros, totu atacadu, cunforma a sa pronùntzia.
"làstima!, su dolu!" NON "pecadu!"
In sardu est mègius a nàrrere làstima!, chi benit dae s'ispagnolu lástima, oramai intradu e fossilizadu in sardu, paris cun àteras deghinas de faeddos. Un'alternativa est su dolu!
30/07/12
"a sa sola" NON "dae solu/dae sola"
"dae solu, dae sola, dae solos, dae solas" sunt calcos iscarados dae s' italianu: una faddina chi si nde podet fàghere a mancu. In càmbiu issoro, tocat a pònnere a sa sola, invariàbile.
20/06/12
"Vostè est..." NON "Vostè seis..."
Benit dae su catalanu "vostè".
09/06/12
"isteddu" NO "istella"
"duas fèminas" NON "duos fèminas"
"dughentas fèminas" NON "dughentos fèminas"
Duncas su gènere e su nùmeru de s'agetivu numerale podet cuncordare cun su sustantivu (contrariamente a s'italianu). E podet cuncordare cando si tratat finas de pronùmene numerale: "In crèsia b'aiat chentu fèminas non dughentas"
"intre" NON "tra"
intre no est sa matessi cosa de sa prepositzione intro de, chi benit dae su latinu ĭntro (sende chi a bias lu potzat pàrrere pro more de un'assimilatzione in sa pronùntzia, intr(o d)e): sos amigos ant a arribbare intro de una chida. Cun intro, bi cheret semper sa prep. de.
"mòlere, maghinare" NON "macinare"
29/05/12
13/05/12
"peròmine" NO "a testa"
Si narat peròmine siat chi si tratet de òmine, siat chi si tratet de fèmina.
"de malu coro" NON "malvolentieri"
"de bonu coro" NON "volentieri"
11/05/12
04/05/12
"autonomia sarda noa" NON "nova autonomia sarda"
28/04/12
"pòveru" NON "pòberu"
25/04/12
Tàtari NON Thàtari
Su critèriu currente, adotadu finas dae sa Ras pro sos cartellos chi at giai postu in s'intrada de carchi bidda, est de iscrìere sos macrotopònimos cunforma a sa pronùntzia locale.
Tando, "Sassari", in sardu si pronùntziat "Tàtari" e s'iscriet "Tàtari". Non tenet sentidu a l'iscriere in àtera manera.
Imperfetu de su cungiuntivu
Coniugatzione 1, in -are, es. Cantare
Cantare
Cantares
Cantaret
Cantaremus
Cantareis
Cantarent
Coniugatzione 2, in -ere, es. Tìmere
Timere
Timeres
Timeret
Timeremus
Timereis
Timerent
Coniugatzione 3, in -ire, es. Finire
Finire
Finires
Finiret
Finiremus
Finireis
Finirent
Presente de su cungiuntivu
Cante
Cantes
Cantet
Cantemus
Canteis
Cantent
Coniugatzione 2, in -ere, es. Tìmere
Tima
Timas
Timat
Timamus
Timais
Timant
Coniugatzione 3, in -ire, es. Finire
Fina
Finas
Finat
Finamus
Finais
Finant
16/04/12
"capitale" VS "cabulogu"?
Mi paret mègius de cabulogu, calcu dae s'ita.
Tando bi diant èssere capitales de istadu, de regione, de provìntzia...
"in parte mea" NO "a su postu meu"
"andadu ses?" NON "ses andadu?"
12/04/12
"retzida" NON "ricevuta"
Duncas: "pustis pagadu, m'ant dadu sa retzida".
08/04/12
05/04/12
"m'apo pèrdidu" + cumpl. og. NON "mi so pèrdidu" + cumpl. og
06/02/12
"bìdere caminende" NON "bìdere caminare"
NONO:
.............................................................................................
• Diegu Corràine [dsc], moderadore e redatore.
.............................................................................................
INCARCA IN SU FAEDDU CHI T'INTERESSAT! Si cheres imparare a praticare sa LSC, inoghe ti podimus agiuare. Pro fàghere pregontas, ma finas pro currègere faddinas chi podimus fàghere finas nois, iscrie a: limbasardacomuna@gmail.com
Amus pessadu chi pro sos amigos chi cherent megiorare s'ortografia de sa LSC, cumbenit a tènnere un'ispàtziu che a custu in ue podimus pònnere AVERTÈNTZIAS in manera istàbile, a disponimentu de totus, pro: dare cussìgios, rispòndere a pregontas, currègere isbàllios.
LSC > Delìbera numb. 6/14 de su 18 de abrile de su 2006, su Guvernu sardu aprovat sas normas de sa Limba sarda comuna>Limba Sarda Comuna