30/07/15

"interramortos" NON "bechinu"

In sardu, pro s'italianu "becchino", tenimus giai su faeddu "interramortos", chi benit dae su cat. "enterramorts". 

Duncas, non tenimus perunu bisòngiu de iscrìere/nàrrere "bechinu", chi est un'italianismu inùtile e iscaradu.

cafellate NON cafelate

Custa paràula est formada dae "cafè" + "e" + "late".

Pro prima cosa, tenimus sa cuntratzione  de -è+e.

Pustis, sigomente in sa cungiuntzione "e" òperat fonosintaticamente, suta·suta, sa -T originària de su latinu ET, su resurtadu est un'assimilatzione de sa -t a sa cunsonante de su cumintzu de sa paràula chi sighit.

Duncas, tenende in contu  ambos fenòmenos, resurtat chi est giustu a iscrìere cafellate, ponende -ll- finas in sa pronùntzia.

"integrare" VS "intregare"

INTEGRARE. 
Dae su lat. iscritu ĭntĕgrāre, tenimus su cultismu ITA "integrare", su FRA "intégrer", su ESP "integrar", su CAT "integrar", totus in su sentidu de "cumpretare o megiorare, incorporare, formare parte, cumpònnere". Finas in sardu lu podimus impreare "integrare", es.: Sos istràngios si cherent integrare in sa sotziedade nostra e cherent imparare sa limba nostra.

INTREGARE.
Semper dae su matessi faeddu latinu, in ESP tenimus "entregar" (cun su valore fundamentale de 'Poner en manos o en poder de otro a alguien o algo') chi est coladu in su sardu "intregare".

Su valore podet èssere diferente, cunforma a sas biddas:
1)  unu valore in parte diferente dae s'ESP: 'dare una cosa a una pessone', pagu prus o mancu, cun su sentidu de s'ITA "affibbiare, rifilare, appioppare". Duncas si tratat de dare cosa de pagu valore, cun trampa o garbu malu.
2) unu valore nèutru de "cunsinnare, presentare": "apo cunsinnadu sos documentos pro mi nche marcare a s'Universidade" o "apo intregadu sos documentos pro mi nche marcare a s'Universidade"

Però non podimus iscrìere intregare in càmbiu de integrare. Duncas, in sardu, bi sunt ambos faeddos, integrare e intregare, cun valores diferentes, chi cherent rispetados

10/07/15

"bete" NON "betze"

Dae su lat. "vectis" in sardu tenimus, in manera regulare (dae -CT->t) su s.m. "bete". In latinu teniat su valore de "palu, fuste, istanca, màniga de pistone".
Custu faeddu lu narant in unas cantas biddas de Sardigna e tenet su valore de "cosa manna", in interietziones esclamativas, acumpangiadu dae sa prep. "de": "bete de domo, bete de òmine...",cun su valore chi in italianu tenet "portento, prodigio". Duncas, in ita. "bete de domo, bete de òmine..." diat èssere "portento di casa, portento di uomo...".
In carchi bidda (Orgòsolo, etc.), "bete" tenet finas su valore de 'figu tosta, galu a cròmpere'.
In sa pronùntzia, sa prep. "de" perdet sa d- ca est in positzione intervocàlica: bet(e d)e..., ma s'iscriet semper: bete de fèmina.
In carchi bidda, su faeddu podet tènnere una pronùntzia "betze", cun [ts], in analogia cun àteras paràulas, ma non coerente cun sa règula derivativa e etimològica.

.............................................................................................

• Diegu Corràine [dsc], moderadore e redatore.

.............................................................................................

INCARCA IN SU FAEDDU CHI T'INTERESSAT! Si cheres imparare a praticare sa LSC, inoghe ti podimus agiuare. Pro fàghere pregontas, ma finas pro currègere faddinas chi podimus fàghere finas nois, iscrie a: limbasardacomuna@gmail.com

Amus pessadu chi pro sos amigos chi cherent megiorare s'ortografia de sa LSC, cumbenit a tènnere un'ispàtziu che a custu in ue podimus pònnere AVERTÈNTZIAS in manera istàbile, a disponimentu de totus, pro: dare cussìgios, rispòndere a pregontas, currègere isbàllios.

LSC > Delìbera numb. 6/14 de su 18 de abrile de su 2006, su Guvernu sardu aprovat sas normas de sa Limba sarda comuna>Limba Sarda Comuna